kardamon

    Kardamon jest jedną z najstarszych przypraw na świecie. Pochodzi ze wschodu, gdzie rośnie dziko w południowych lasach Indii. Dziś rośnie również na Sri Lance, w Gwatemali, na obszarze Indochin i Tanzanii.

    Kardamon jest, zaraz za szafranem, najdroższą przyprawą na świecie. Istnieje jednak wiele gorszej jakości substytutów tej rośliny, takich jak siam, kardamon nepalski czy jawajski. Tymczasem jedynie kardamon malabarski Elettaria cardamomum jest prawdziwy. Kardamon indyjski znany jest w 2 podstawowych odmianach: malabarski i majsurski. Ten 2 zawiera dużo mniej cyneolu i limonenu, dlatego jest bardziej aromatyczny.

    Zacznijmy od tego, że to jednoroczna bylina z rodziny Imbirowate, której łodygi osiągają 2-5m wysokości. Posiada duże bulwiaste kłącze i długie ciemnozielone liście o szerokości 30-60 cm. Rośnie dziko w tropikach, jest także uprawiana na plantacjach. Liściaste łodygi zawierające strąki nasion wyrastają na poziomie gruntu, a jego kwiaty są zielone z białą końcówką i fioletowymi żyłkami. 
    Kardamon jest tradycyjnie uprawiany w lasach tropikalnych, tworząc tam zbawienny cień. Podobnie jak na plantacji - roślina prowadzona jest w taki sposób, aby dać wystarczająco dużo cienia - jest wysiewana w 3-metrowych odstępach. Rośliny są zbierane od października do grudnia, zanim dojrzeją, żeby uniknąć rozwarstwienia się kapsuły podczas suszenia na słońcu. Po wysuszeniu są bielone oparami siarki. 

    Niewielkie, brązowo-czarne lepkie nasiona są umieszczone w kapsule w 3 podwójnych rzędach, po około 6 nasion w każdym rzędzie. Długość strąków waha się pomiędzy 5-20 mm, z czego te mniejsze znane są jako odmiana zielona, a większe, zwane czarnymi, są koloru brązowego. Dostępne są również wybielone strąki. Mają trójkątny lub owalny przekrój i są lekko spłaszczone. Powierzchnia jest szorstka i posiada dość głębokie zmarszczenia. Tekstura strąku podobna jest do twardego papieru. Strąki dostępne są w całości lub osobno, a nasiona sprzedawane są luzem lub w postaci zmielonej. Najlepiej jest kupić cały strąk kardamonu, ponieważ mielony szybko traci swój smak.

właściwości i zastosowanie:

- dbając o higienę jamy ustnej Starożytni Egipcjanie żuli nasiona kardamonu, podczas gdy Grecy i Rzymianie używali go jako perfumy

- kardamon najczęściej jest używany na Bliskim i Dalekim Wschodzie, natomiast  na zachodzie znaleźć go możemy w holenderskich ciastkach oraz w skandynawskich wypiekach, a także w napoju alkoholowym akvavit (tradycyjny norweski trunek, produkowany od XV wieku)

- jest częstym dodatkiem dań curry, a także jest kluczowym składnikiem potraw typu pilaw (potrawy z ryżu)
- ponadto stosowany jest jako przyprawa aromatyzująca pikle, szczególnie marynowane śledzie, grzane wino, a także jako dodatek do dań mięsnych, drobiu i skorupiaków

- nadaje smak kremom i niektórym rosyjskim likierom

- kardamon można również żuć (jak orzechy), zwłaszcza tam, gdzie jest łatwo dostępny, tak jak np. w Indiach Wschodnich

- w medycynie zachodniej kardamon nie jest szeroko stosowany - nadaje smak i jest podstawowym składnikiem preparatów medycznych na niestrawność oraz wzdęcia, wchodząc w relacje z innymi składnikami; Arabowie przypisali kardamonowi miano afrodyzjaku, a starożytni Indianie uznają go jako lek na otyłość; od czasów starożytnych wykorzystywany jest w problemach trawiennych

- w Indiach, skąd pochodzi, jest od tysięcy lat stosowana w medycynie ajurwedyjskiej m.in. przy problemach trawiennych, leczeniu owrzodzeń i zakażeń jamy ustnej, wszelkiego rodzaju infekcjach - olejki eteryczne zawarte w kardamonie hamują rozwój wirusów, bakterii, grzybów i pleśni

- wchodzi w skład mieszanek na detoks, ma właściwości moczopędne, oczyszcza drogi moczowe, pomaga usuwać toksyny z organizmu poprzez nerki, usuwa nadmiar soli przez co znacząco obniża ciśnienie krwi a także zapobiega tworzeniu niebezpiecznych skrzepów krwi, zapobiegając agregacji płytek krwi i przyklejaniu do ścian tętnic

- herbatka z kardamonem ma wlasciwosci antydepresyjne, wzmaga produkcje endrofin

- strąki kardamonu można wykorzystać w całości albo podzielone w przypadku, gdy przyrządzamy dania indyjskie; przed dodaniem nasion do potrawy należy je podsmażyć albo wymieszać z innymi przyprawami