owoce baobabu

• Zacznijmy od tego, że baobab to to ogromne drzewo rosnące na preriach i sawannach w regionie Sahelian w środkowej Afryce, a także w zachodniej części Madagaskaru na terenach bardzo gorących i suchych. Osiąga do 25 m wysokości, a pień może mieć nawet 10 m średnicy. Baobab żyje kilkaset lat, a niektóre źródła mówią nawet o 2000 lat. Ze względu na kształt korony drzewa, która przypomina rozłożone korzenie, w afrykańskich dialektach baobab nazywany jest „odwróconym drzewem”. Baobab dla rdzennej ludności ma ogromne znaczenie, stąd często określany jest drzewem życia. W szerokim zakresie wykorzystuje się wszystkie jego elementy, jak kora, liście, nasiona i owoce. Stanowi cenny surowiec odżywczy i leczniczy.

• Baobab rodzi owoce o podłużnym kształcie, mające 20-30 cm długości i około 10 cm średnicy, które wyrastają pojedynczo na długich łodygach. Owoce baobabu złożone są ze zdrewniałej powłoki zewnętrznej, która stanowi 45% ich masy, miąższu (15%) oraz pestek (40%). Świeże owoce zawierają wewnątrz żółtawo-biały i lekko kwaśny miąższ, który w mocno dojrzałych owocach ulega naturalnemu odwodnieniu, staje się sypki i ma konsystencję zbitych grudek pudru. Miąższ otacza liczne nasiona i jest podzielony na elementy przez czerwone, nitkowate włókna.

• Baobab jest wykorzystywany powszechnie przez rdzennych mieszkańców Afryki, również w celach leczniczych. Właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antybakteryjne owoców baobabu potwierdza nowoczesna medycyna. Ze względu na bardzo wysokie stężenie witaminy C i potencjał przeciwutleniający uznano je za kolejny superfood.

• W rejonach Afryki, w których rośnie baobab, rożne surowce drzewa, jak liście, owoce, kora i nasiona są wykorzystywane do sporządzania tradycyjnych lekarstw. Naturalne preparaty z owoców baobabu są stosowane w leczeniu malarii, ospy i odry, jako środki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz ściągające w leczeniu biegunek i czerwonki. W związku z działaniem hepatoprotekcyjnym uznaje się, że to właśnie spożycie baobabu odpowiada za dużą odporność na uszkodzenia wątroby wśród społeczeństw, które żyją na terenach występowania drzewa.

• Owoce baobabu dostarczają głównie węglowodanów. Prawie nie zawierają wody i tłuszczu. Są źródłem wapnia, dużej ilości potasu, tiaminy, kwasu nikotynowego i witaminy C w bardzo wysokim stężeniu.

• Związki polifenolowe obecne w miąższu odpowiadają za wysoki potencjał przeciwutleniający baobabu. Cukry proste stanowią ok. 36% wszystkich węglowodanów w owocu, stąd jego wyraźnie słodki smak. W miąższu znajdują się duże ilości pektyn, śluzów oraz winianów i kwasu winowego, które odpowiadają za kwaskowaty smak. Pektyny z baobabu wykazują zdolność zagęszczania płynnej żywności, jednak tworzą nieregularne struktury, przez co nie znajdują zastosowania w przemyśle.

• Ilość wapnia w baobabie czyni z niego wartościowy element diety osób, które nie spożywają mleka i nabiału. 

• Baobab to bardzo aromatyczny owoc. Ma słodki, lekko cierpki smak zbliżony do cytrusów. A ze względu na swoją pudrową konsystencję idealnie nadaje się jako dodatek do napojów, koktajli, puddingów chia, owsianek, jogurtów, lodów i wypieków - serników, muffinek, brownie, ciasteczek i chleba. Z kolei ze względu na właściwości zagęszczające miąższu używa się również do wyrobu dżemów i galaretek, a także do zup i sosów. Można dodać go do deserów owocowych czy dressingów do sałatek.

• Rdzenne ludy afrykańskie wykorzystywały baobab szczególnie na 3 sposoby: do wyrobu kleiku, fermentowanego, kwaśnego ciasta i napoju. Kleik przygotowuje się z mąki kukurydzianej lub jaglanej i sproszkowanego baobabu. Kwaśne ciasto to fermentowany wyrób z miąższu owoców baobabu. Miąższ miesza się z wodą, osobno wyrabia się ciasto z mąki kukurydzianej lub jaglanej i wody, a następnie łączy składniki. Mieszankę umieszcza się w słoiku, przykrywa i pozostawia do fermentacji na co najmniej 24 godziny. Ciasto fermentuje nawet 7 dni. Po upływie 5-7 dni część można wykorzystać jako zaczyn do połączenia z kolejną porcją mąki. Tę technikę stosuje się zwykle w okresach niedoboru owoców baobabu.

• Napój na bazie baobabu przygotowuje się poprzez moczenie całych owoców w wodzie. Można stosować go jako substytut mleka. Mleko z baobabu zawiera więcej białka, wapnia i żelaza niż mleko krowie i kobiece. Wykorzystuje się także nasiona baobabu, które można jeść świeże lub suszyć i mielić na mąkę stosowaną do zagęszczania zup i gulaszów, prażyć i mielić na pastę lub gotować przez długi czas i fermentować. Fermentowane nasiona nazywane są maari. Po ugotowaniu przechowuje się je w temperaturze około 30°C w ciemnym pomieszczeniu, gdzie przez 4 dni zachodzi fermentacja wywołana przez mikroorganizmy bytujące w nasionach. Następnie produkt suszy się i wykorzystuje jako źródło białka w posiłkach ubogich rodzin.