Fez, Maroko

    Fez został założony w 789 roku przez władców z dynastii Idrysydów przy ważnym szlaku handlowym wiodącym z Sahary nad Morze Śródziemne. Idrys I, potomek Mahometa, przybył tu uciekając przed Narunem el-Raszidem po nieudanym powstaniu w Medynie. Zdołał podporządkować sobie plemiona berberyjskie koczujące od północnego Maroka po wybrzeże Atlantyku. 

    Był pierwszym władcą, który stworzył scentralizowany system rządów wykraczający poza systemy plemienne Berberów. 

    W XI wieku dotarli tu Almorawidzi, a w XII wieku Almohadzi, scalając w dzisiejsze stare miasto osadę założoną przez Idrysa I oraz leżące na drugim brzegu rzeki osiedle Idrysa II. Przez długi czas "miasto tysiąca meczetów" jak nazywano Fez, było islamskim centrum religijnym i politycznym. 

    Świadectwem dawnej świetności jest stojący w sercu starego miasta meczet Kairuan. Wzniesiony w latach 857-862 na powierzchni 3 hektarów i rozbudowany w X i XII wieku do obecnych rozmiarów, jest jedną z największych i zarazem najstarszych uczelni koranicznych. Kobiety zaczęły studiować na uczelni dopiero w 1956 roku, po uzyskaniu przez Maroko niepodległości i oswobodzeniu się spod francuskiego protektoratu. 

    Idrysowi I Fez zawdzięcza także nieznany w innych miastach, a sprawny do dzisiaj, system melioracji. 

    Miasto to jest do dziś centrum marokańskiego handlu i rzemiosła. Przetrwało tu wiele tradycji rzemieślniczych. Największą sławą oraz uznaniem cieszą się garbarze, wyprawiający skóry w taki sposób, jak przed wiekami. Farbują je potem w olbrzymich kadziach i suszą, rozkładając na ziemi kolorowe płachty. Praca jest oczywiście bardzo ciężka, a cuchnące zbiorniki z farbami życia na pewno nie ułatwiają. 

    Pierwszymi mieszkańcami Fes al-Bali - najstarszej części miasta - byli andaluzyjscy uciekinierzy z Hiszpanii oraz kilkaset rodzin przybyłych z tunezyjskiego obecnie Kairuanu. 

    W XIV wieku, pod panowaniem władców z dynastii Merynidów, Fez przeżywał szybki rozkwit. Liczne medresy, meczety i grobowce Merynidów świadczą o dużym znaczeniu miasta, w którym zaczęło się koncentrować rękodzielnictwo oraz handel. 

brama Bab Budżelud, zbudowana w 1913 roku prowadzi do medyny

    W 1981 roku stare miasto Fezu zostało wpisane na listę UNESCO.

    Fez to także nowoczesność. Tę prezentuje dzielnica Ville Nouvelle, zbudowana przez Francuzów w latach 1912-25. 

    Zwiedzając miasto nie sposób pominąć Mellah - dzielnicy żydowskiej znajdującej się na północ od starego Fezu. Charakterystycznym elementem architektury tego miejsca są okna w wykuszach, często bogato zdobione. Mellah po arabsku oznacza "sól". Nazwa przylgnęła do dzielnicy, ponieważ Żydzi z nakazu władz zajmowali się dawniej soleniem ściętych głów wrogów.