Gandhara

     Gandhara to kraina historyczna obejmująca północno-wschodni Afganistan (Kandahar) i północno-zachodni Pakistan, która rozkwitała pod patronatem Kuszanów w I i II wieku n.e. 

    Sztuka Gandhary jest zasadniczo związana z buddyzmem. Płaskorzeźby przedstawiające epizody z życia Buddy, z jego dzieciństwa, okresu nauczania oraz chwili śmierci, były wykonywane w różny sposób, najczęściej jednak rzeźbione w niebieskawym łupku albo w technice narzutowej. Nie mniej jednak sztuka ta koncentruje się głównie na postaci Buddy, czasem zaś pojawiają się w niej motywy bodhisattwów lub Maitreji. 

    Wprawdzie sam Budda za życia wyraźnie zakazał przedstawiania własnej osoby, lecz mimo to, w sztuce Gandhary widać transformację wizerunku Oświeconego - od abstrakcyjnego symbolu po ludzką postać. Proces ten miał miejsce na początku I wieku n.e. Wówczas to wczesna reprezentacja w postaci dharmy - czyli Koła Prawdy, triratny, trójzębu, została zastąpiona nowym wizerunkiem, a mianowicie wyidealizowanego nauczyciela. To nowe wyobrażenie szybko pojawiło się w tysiącach przedstawień. Budda w królewskich szatach, w aureoli, przypominał swoim wyznawcom o swojej deifikacji. Z kolei rzeźbiarze nadawali swoim dziełom bogatą symbolikę, która przemawiała do tłumów (w większości niepiśmiennych) poprzez układ dłoni, w jednym z 4 gestów zwanych mudrami. Są to abhaja mudra - uspokojenie, dhjana mudra - medytacja, dharmaćakra mudra - kazanie oraz bhumisparśa mudra - dotknięcie ziemi.

    Sztukę z Gandhary przenieśli Jedwabnym Szlakiem pielgrzymi do Chin i Tybetu.