Święta Góra Athos (1)

     Pustelnicy, którzy osiedlili się na Athos w VII wieku, przybyli z Egiptu i krajów bliskowschodnich zajmowanych przez Arabów. W złotej bulli z 885 roku cesarz Bazyli I oficjalnie uznał Athos za centrum monastyczne i wyłączną własność mnichów. 

    Najstarszy klasztor - Megisti Lavra - założył około 960 roku święty Atanazy, wspomagany przez cesarza bizantyjskiego Nikifora II Fokasa, lecz pierwszego statutu udzielił tej Świętej Górze inny cesarz, a mianowicie Ioannis Tsimiskis. A ponieważ klasztory Athos cieszyły się stałym poparciem (w tym także finansowym) cesarzy i patriarchów, szybko stały się potęgą. 

    Do czasu rozpadu kościoła na wschodni i zachodni w 1054 roku zakładali tu klasztory mnisi z całego cesarstwa, również benedyktyni. W 1040 roku cesarz Konstantyn IX wydał dekret zabraniający wstępu na teren Athos kobietom oraz samicom zwierząt domowych, z wyjątkiem kur i kotek. Edykt ten funkcjonuje do dziś.

    Izolacja nie uchroniła klasztorów od barbarzyńskich najazdów - krzyżowców, Bułgarów, Katalończyków, jednak najbardziej dotkliwy okazał się haracz 130 000 aspr, nałożony przez Turków w zamian za względną niezależność. W XV wieku z 40 monastyrów pozostała połowa.

    Życie w izolacji powoli ewoluowało z pustelniczego na wspólnotowe. Miejsce łavr - koloni pustelników - zajęły skiti - wioski, w których żyli i pracowali mnisi. Ich chatki zostały zastąpione przez kellie - piętrowe budynki, które rozwinęły się w coenobia - wspólnoty.

    Mnisi poparli powstanie greckie w 1821 roku za co zostali surowo ukarani przez Turków, którzy na kilka lat założyli w klasztorach garnizony. Cofnęli też przywileje, palili biblioteki oraz konfiskowali należące do wspólnoty grunty. Athos odżyło ponownie dopiero w połowie XIX wieku, kiedy to napłynęły rzesze mnichów z Bułgarii, Rumunii, Serbii i Rosji. W 1912 roku grecki pancernik Averoff przybył do portu Dafne - Święta Góra powróciła do Grecji. 

    Dokument z 1924 roku i późniejsze konstytucje Grecji uznały Athos za autonomiczną część państwa greckiego, poddaną jurysdykcji Patriarchy Ekumenicznego i rządzoną przez radę 20 klasztorów, którą nadzorują władze państwowe.