oliwki

    Drzewo oliwne dostarcza średnio od 20 do 30 kg oliwek rocznie. 5 kg owoców jest potrzebnych do produkcji zaledwie 1 litra oliwy, gdyż sama oliwka składa się z miąższu (78%), pestki (20%) i skórki (2%). Poza tym drzewo oliwne nie owocuje od razu, dopiero między 7 a 35 rokiem zaczyna rodzić owoce, z roku na rok coraz więcej, aż do momentu, kiedy osiągnie pełną dojrzałość (36–150 lat), a wtedy plony są najobfitsze.

    Drzewa oliwne można spotkać na terenie krajów basenu Morza Śródziemnego, zaś największym producentem oliwek jest Hiszpania. Tuż za nią plasuje się Grecja. Potem są Włochy, Turcja i Maroko. Hiszpania jest także największym producentem oliwy z oliwek. Na dalszych miejscach znajdują się Tunezja, Włochy, Grecja oraz Turcja. 

    Istnieje wiele odmian oliwek. Najczęściej można spotkać zielone i czarne, są też czerwone. Barwa związana jest z momentem zbioru lub sposobem obróbki oliwek. Zielone oliwki to owoce zebrane zanim dojrzeją, ale już po tym, kiedy osiągną właściwą wielkość. Czerwone (albo brązowawe czy z odcieniem fioletowym) to oliwki zebrane w następnym stadium dojrzewania, ale jeszcze przed osiągnięciem pełnej dojrzałości. Dojrzałe są dopiero czarne (albo bardzo ciemnobrązowe) oliwki. Przy czym czarną barwę czasem producenci uzyskują poddając oliwki zielone albo czerwone procesowi utleniania.

    Świeże oliwki prosto z drzewa, bez względu na moment zerwania, są gorzkie. Dlatego właśnie poddaje się je procesowi kiszenia. Są oczywiście różne sposoby fermentowania. Jeśli producenci chcą, by oliwki miały łagodniejszy smak, całkowicie pozbawiony goryczki, najpierw trzymają je w zalewie zasadowej, potem dopiero wkładają do solanki. Oliwki czarne zawsze są mniej gorzkie niż zielone i czerwone. Owoce marynowane od razu w solance mają ostrzejszy smak i nieco więcej goryczki.

    Oliwa z oliwek od wieków była wykorzystywana nie tylko do celów spożywczych, ale służyła też jako lekarstwo, paliwo w lampach oliwnych (litr oliwy mógł oświetlać pomieszczenie przez około 300 godzin), a także do celów ceremonialnych i religijnych. 

    W mitologii greckiej początki Aten są nierozerwalnie związane z drzewem oliwnym. Według jednego z mitów Ateny zostały zbudowane przez półboga Kekropsa - w połowie człowieka, a w połowie węża. Jako pierwszy z królów Kekrops zjednoczył mieszkańców attyckich wiosek na Akropolu i poprosił bogów o jakiś znak świadczący o udzielaniu miastu opieki. Atena, córka Zeusa, oraz Posejdon, bóg morza, stanęli do rywalizacji o to, kto ofiaruje mieszkańcom lepszy prezent i zyska prawo nazwania miasta swoim imieniem. Posejdon uderzył trójzębem w skałę, wypuszczając strumień morskiej wody oraz przywołując rumaka mogącego biegać szybciej od wiatru. Dzieło Ateny było mniej efektowne, lecz nieskończenie bardziej użyteczne: zasadziła pierwsze drzewo oliwne, źródło pożywienia, lekarstwa i światła dla mieszkańców nowego miasta.

    Grecki historyk Tukidydes twierdził, że „ludy Morza Śródziemnego wyszły z epoki barbarzyństwa, gdy nauczyły się uprawiać oliwki i winorośl”. Z pewnością wino skupia na sobie więcej uwagi, ale pod względem sakralnym i historycznym oliwa ma głębsze znaczenie. Liście dzikiego drzewa oliwnego liczącego 50–60 tysięcy lat odnaleziono na Santorynie, a także Nisyros - wysepce na południe od Kos na Dodekanezie. Ponadto na Krecie archeolodzy odnaleźli ogromne amfory wykorzystywane do przechowywania i transportowania oliwy z oliwek, co wskazuje na to, że w II tysiącleciu p.n.e. w Grecji uznawano oliwę z oliwek za wartościowy produkt. Z czasem stała się głównym produktem eksportowym Greków, a statki specjalnie konstruowano w taki sposób, aby mogły przewozić oliwę z Grecji do portów wokół Morza Śródziemnego. Oliwa stała się źródłem bogactwa i władzy: była tak cenna, że poeta Homer opisał ją jako „płynne złoto”.

właściwości:

- zawierają witaminy A, C i D oraz z grupy B

- to dobre źródło witaminy E

- zawierają też cenne minerały: fosfor, potas, żelazo, miedź i sporo błonnika

- chociaż są bogatym źródłem kwasów tłuszczowych to jednocześnie są produktem niskokalorycznym

- oliwa jest produktem o dużej zawartości tłuszczu (oznaczenie „light” na etykiecie odnosi się do delikatnego smaku, a nie do niższej zawartości kalorii czy tłuszczu)