lipa (1)

     Lipa rośnie powszechnie w całej Europie (na północy sięga aż po Szwecję i Norwegię), a także w Azji Mniejszej i na zachodniej Syberii. W Polsce, w lasach mieszanych i dębowych spotyka się najczęściej lipę drobnolistną. Inny krajowy gatunek - lipa szerokolistna występuje głównie na Podkarpaciu.

    W lecznictwie używa się rozkwitających kwiatostanów obu gatunków lipy wraz z podsadkami. Zbiera się je, kiedy część kwiatów jest jeszcze w pąkach, a następnie suszy w zacienionych i przewiewnych miejscach, w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Po wysuszeniu kwiatostany są lekkie i puszyste. Mają przy tym słodkawy, lekko ściągający smak i swoisty zapach.

    Już starożytni greccy i rzymscy lekarze stosowali korę i liście w leczeniu chorych oczu i stanów zapalnych skóry. Plemiona słowiańskie i germańskie, jeszcze przed chrześcijaństwem, dzięki różnym pożytkom, które lipa dawała, otaczały ją szczególną czcią. Chroniła ludzi przed piorunami i złymi duchami, a więc pod nią odbywały się często narady wojenne i sądy. Te stare tradycje uświęciło później chrześcijaństwo, zawieszając na wielu lipach przydrożne kapliczki.

    Poeci sławili te piękne drzewa, a Jan Kochanowski pod ulubioną lipą tworzył w Czarnolesie swoje wiersze. Później, Jan III Sobieski wyróżniając lipy spośród innych drzew, zasadził w Wilanowie słynne aleje lipowe. Stara tradycja szlachecka nakazywała sadzenie lipy w dniu narodzin dziecka, stąd też było ich wiele w otoczeniu dworów.

    Lipa dostarczała najwyżej cenionego miodu, a z lekkiego, miękkiego, a jednocześnie trwałego drewna wytwarzano wiele potrzebnych sprzętów. Robiono z niego barcie i świątki, a z łyka pleciono kosze, kobiałki i chodaki. Z nasion wytłaczano olej, używany także do lampek oliwnych.

    Pączki i liście lipy stosowano przy leczeniu oparzeń i wrzodów, a zmielone drewno przy wzdęciach. Herbatka z lipowego kwiatu była znanym panaceum na wszelkie dolegliwości układu nerwowego. Zalecano ją także przy zawrotach głowy, padaczce i uporczywym kaszlu.

    Napar z lipowych kwiatów można również stosować zewnętrznie do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, przy bólu zębów oraz do okładów i kąpieli odświeżających i uspokajających.

    Kąpiele z naparem z kwiatu lipowego działają bardzo korzystnie przy chronicznym niedosypianiu i w stanach rekonwalescencji. Zaleca się je także dla nerwowych, nadpobudliwych dzieci.

    W przemyśle kosmetycznym wyciągów z kwiatów lipy używa się do produkcji lotionów, kremów, szamponów i odżywek. Działają one zmiękczająco i oczyszczająco zwłaszcza na cerę suchą i wrażliwą, którą chronią przed infekcją. Dodaje się je często do kosmetyków przeznaczonych dla skóry skłonnej do alergii. Szampony do włosów wytwarzane z udziałem wyciągów z lipowych kwiatów nadają im połysk, miękkość i puszystość, a także przyjemny, miodowy zapach.